Introductie:

Denkspellenparadijs.nl is een onderdeel van ERTEE. ERTEE is een praktijk voor remedial teaching, training en begeleiding en begeleidt (voornamelijk) kinderen en adolecenten met leer-, ontwikkelings en gedragsproblemen. Bij veel kinderen die bij ons komen is er vaak niet alleen sprake van dyslexie of dyscalculie, maar is er met regelmaat ook sprake van één of meerdere minder ontwikkelde cognitieve functies.

In dit artikel, maar ook in latere artikelen, zullen we uitleggen hoe en waarom wij bepaalde spellen inzetten tijdens de begeleiding van een cliënt. Als eerste in de reeks zullen wij in dit artikel het spel Metaforms bespreken.
Er zal onder andere besproken worden wat het speldoel is, op welke (meta-cognitieve) vaardigheden een beroep wordt gedaan tijdens het spelen van Metaforms en waarom wij dit spel zéér veel inzetten tijdens de begeleiding van onze cliënten.

Onvoldoendes:

Met enige regelmaat zijn er bij ons in de praktijk kinderen die een onvoldoende hebben gehaald voor een proefwerk van een bepaald vak. Vaak zijn deze leerlingen verbaasd dat het cijfer (veel) lager is dan ze verwacht hadden omdat ze er naar eigen zeggen toch goed voor geleerd hadden.

Als we het proefwerk vervolgens samen bekijken, zijn er in het algemeen toch wel een aantal veel voorkomende verklaringen voor dit lagere dan verwachte cijfer.

Een eerste veklaring is onvoldoende kennis. Dit kan een aantal oorzaken hebben, zoals een verkeerde manier van leren, maar ook doordat er te laat begonnen is met leren.

Een andere oorzaak van de lagere cijfers is het maken van slordigheidsfouten.

Het inzetten van het spel Metaforms als materiaal tijdens de begeleiding heeft te maken met andere veelvoorkomende oorzaken zoals: onvolledig en niet eenduidig formuleren.

Metaforms:

Metaforms is een spel waarbij men aan de hand van visuele aanwijzingen 9 houten speelstukken op het speelbord moet plaatsen. De houten speelstukken hebben de vorm van een driehoek, vierkant of cirkel in de kleuren rood, blauw of geel.

Het spel bestaat uit 80 opdrachtkaarten die oplopen in moeilijkheidsgraad.
Op iedere kaart staan 4 tot 9 visuele aanwijzingen aan de hand waarvan men vervolgens de 9 gekleurde speelstukken op het speelbord moet leggen.
Wij zetten het spel in als begeleidingsmateriaal, maar het kan ook individueel gespeeld worden. Achterin het opdrachtboekje staan namelijk de antwoorden.

Bij het spelen van Metaforms wordt een beroep gedaan op verschillende cognitieve functies zoals ruimtelijke relaties leggen, logisch redeneren en systematisch werken. Naast het versterken van eerder genoemde cognitieve functies zetten wij Metaforms ook in om de vaardigheid 'eenduidig formuleren' verder te ontwikkelen.

Eenduidig formuleren

Je zult zich wellicht afvragen hoe je door het gebruik van Metaforms de vaardigheid 'eenduidig formuleren' kunt ontwikkelen ?
Wanneer wij Metaforms inzetten tijdens de begeleiding laten wij de kinderen de visuele aanwijzingen eerst verwoorden.

Hiernboven vind je een voorbeeld van een visuele aanwijzing.

Antwoorden die wij krijgen als we een kind bovenstaande visuele aanwijzing laten verwoorden zijn bijvoorbeeld:

"Het blokje moet daar" ( Op het bord wordt vervolgens aangewezen waar het blokje volgens het kind moet komen te liggen)

"Het gele blokje moet links" ( ietsje beter, maar nog steeds onvoldoende)

"De gele driehoek moet links" ( Weer iets beter, maar nog steeds onvoldoende)

"De gele driehoek moet links onderaan" (lLinks onder wat ?)

"De gele driehoek moet links onder het blauwe vierkant" ( Goed!)

Als een kind een onjuist antwoord geeft, geven wij natuurlijk niet alleen aan dat het antwoord fout is.
Stel een kind geeft als antwoord "de gele driehoek moet links". Wij leggen dan expres de gele driehoek links boven het blauwe vierkant en vragen dan vervolgens of dit goed is. Als het kind dan aangeeft dat dit niet goed is, vragen we hoe hij/zij de aanwijzing anders zou kunnen formuleren zodat wij de gele driehoek niet anders dan op de goede plaats kunnen neerleggen.

Ook zullen we uitleggen waarom de cognitieve functies waarop bij het spelen van Metaforms een beroep wordt gedaan ook van belang zijn bij het maken/leren van schoolvakken en tijdens het functioneren in het dagelijks leven. Dit doen we o.a. door de cognitieve functies te koppelen aan alledaagse bezigdheden.
Door dit vaak te doen zal het kind deze vaardigheden bewuster en vaker gaan inzetten bij schoolse taken.

Andere vaardigheden

Andere cognitieve functies waarop een beroep wordt gedaan bij het spel Metaforms zijn: nauwkeurig zijn, niet impulsief zijn, ruimtelijke relaties leggen, selecteren, systematisch zoeken, analyseren en logisch denken.

Wanneer één of meerdere van bovenstaande cognitieve functies minder zijn ontwikkeld bij een kind is dit spel ook prima in te zetten om deze vaardigheden verder te ontwikkelen. Zo is het bij de eerste opdrachtkaarten nog mogelijk dat een kind kris-kras de aanwijzingen volgt. Naarmate het verder komt zal dat niet meer mogelijk zijn en is het echt noodzakelijk om systematisch te werk te gaan.
Ook zal het kind naarmate het verder komt aanwijzingen moeten combineren en zal het logisch moeten redeneren om tot een oplossing te komen.

Ik hoop met het bovenstaande het één en ander verduidelijkt te hebben over hoe en waarom wij het spel Metaforms zéér veel gebruiken tijdens onze begeleiding van kinderen en dat het prima materiaal is om cognitieve functies en andere vaardigheden te trainen.

Dit spel zou o.i. eigenlijk niet mogen ontbreken in je klas of in je collectie remedial teaching materiaal...

Dit spel is inmiddels verkrijgbaar onder de naam Logeo Ratio !